Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB veya ADHD), genellikle çocukluk döneminde başlayan bir nörolojik bozukluktur. Ancak, bazen yetişkinlik döneminde de devam edebilir. Bu bozukluk, dikkat, dürtü kontrolü ve hiperaktivite gibi belirgin davranışsal özellikleri içerir.
DSM-5 (Psikiyatrik Bozuklukların Tanısal El Kitabı) tarafından tanımlanan DEHB’nin üç ana alt tipi vardır:
Dikkat Eksikliği Tipi
Bu alt tip, dikkatle ilgili sorunları vurgular. Kişi, görevlere odaklanmakta güçlük çeker, ayrıntılara dikkat etmekte zorlanır ve işleri düzenleme konusunda sorun yaşar. Unutkanlık, dağınıklık ve görevleri tamamlamakta zorlanma bu alt tipin belirtileri arasında yer alır.
Hiperaktivite ve İmpulsivite Tipi
Bu alt tip, hiperaktivite ve dürtüsellikle ilgili belirtileri vurgular. Hiperaktif davranışlar, duramama, aşırı hareketlilik, yerinde duramama gibi özellikler içerir. İmpulsivite, düşünmeden hemen harekete geçme, bekleyememe ve çabuk sinirlenme gibi davranışları içerir.
Karma Tip
Bu alt tip, hem dikkat eksikliği hem de hiperaktivite/impulsivite belirtilerini içerir. Bir kişide hem dikkatle ilgili sorunlar hem de hiperaktif-dürtüsel davranışlar bulunabilir.
DEHB’nin belirtileri genellikle çocukluk döneminde başlar, ancak yetişkinlikte devam edebilir. Belirtiler bireyin yaşına, cinsiyetine ve gelişim seviyesine göre değişiklik gösterebilir. Bu bozukluğun kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.DEHB’nin belirtileri genellikle çocukluk döneminde başlar, ancak yetişkinlikte devam edebilir. Belirtiler bireyin yaşına, cinsiyetine ve gelişim seviyesine göre değişiklik gösterebilir. Bu bozukluğun kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte genetik, çevresel ve nörolojik faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir.
Tedavi genellikle bir multidisipliner yaklaşımı içerir ve şunları içerebilir:
- İlaç Tedavisi: Stimülan ilaçlar, dikkat ve dürtü kontrolü sorunlarını yönetmede etkili olabilir.
- Psikososyal Terapiler: Davranış terapisi, bireysel terapi, aile terapisi gibi terapi yöntemleri, bireyin yaşam becerilerini ve ilişkilerini geliştirmesine yardımcı olabilir.
- Eğitim ve Destek: Öğretmenler, eğitim uzmanları ve aileler, bireye öğrenme ve davranışsal stratejiler konusunda destek sağlayabilir.
DEHB’nin tedavisi kişiselleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir ve bireyin özel ihtiyaçlarına uygun bir planın oluşturulması önemlidir. Tanı ve tedavi sürecinde uzman bir sağlık profesyoneli ile işbirliği yapmak önemlidir.
Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu Tanısı Almış Çocuklara Yönelik Attentioner Terapi Programı
Almanya Bremen Üniversitesi’nde Nöropsikolojik tabanlı bir program olarak geliştirilmiştir.
Program Amacı :
Bu programın bütün oturumlarında, kolaydan zora doğru uyaranlar, şifreler ve etkinliklerle çocuğun aşağıdaki dikkat işlevlerini etkili biçimde iyileştirmesi ve geliştirilmesi hedeflenir.
- SEÇİCİ DİKKAT; Birden çok uyarıcı arasında, dikkati sadece istenen uyarıcıda yoğunlaştırabilmek.
- BÖLÜNMÜŞ DİKKAT; Aynı anda birden fazla görevi yapabilmek.
- ODAKLANMA; İç ve dış uyaranlardan etkilenmeden dikkati tek bir işe odaklayabilme.
- ZAMANLAMA; Yapılması gereken etkinliği, belirli bir süre içerisinde tamamlayabilme.
ATTENTIONER EĞİTİMİ NASIL UYGULANIR?
- Bireysel veya grup olarak uygulanır.
- 15 oturumdan oluşur; her oturum 40- 60 dakikadır. Her oturum iki etkinliği ve bir ev ödevini içerir.
- Günlük hayatta karşılaşılan sorunlar birebir çalışmada yapılandırılmış olarak ele alınır.
- Yapılandırılmış egzersizler ve etkinliklerle birey desteklenir böylece motivasyon artmış olur.
- Ödül sistemi ile davranış düzenlemesi ve başarı motivasyonu desteklenir.
- Çocuklara uygun figürler kullanılarak çalışma somutlanır.